वास्तुशास्त्र (Vastu Shastra) प्राचीन हिन्दू संस्कृति र सभ्यतासँग जोडिएको एक वैज्ञानिक तथा आध्यात्मिक ज्ञान प्रणाली हो, जसले घर, मन्दिर, कार्यालय वा कुनै पनि संरचना निर्माण गर्दा दिशादिशा, स्थानको ऊर्जाको प्रभाव र प्राकृतिक तत्वहरूको सन्तुलनलाई ध्यानमा राख्छ।

🔶 वास्तुशास्त्रको मूल उद्देश्य

वास्तुशास्त्रको मुख्य उद्देश्य भनेको मानिस र प्रकृतिबीचको सम्बन्धलाई सन्तुलित बनाउँदै जीवनमा सकारात्मक ऊर्जा, स्वास्थ्य, शान्ति र समृद्धि ल्याउनु हो। यसले पाँच तत्त्व — पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु र आकाश — को सामञ्जस्यमा विशेष ध्यान दिन्छ।

🧭 दिशाहरूको महत्व

वास्तुशास्त्रमा घरको विभिन्न कोठाहरू कुन दिशामा पर्ने भनेर विशेष सुझाव दिइन्छ:

• पूर्व दिशा: सूर्य उदाउने दिशा भएकाले पूजा कोठा वा अध्ययन कोठाको लागि उत्तम मानिन्छ।

• पश्चिम दिशा: सुत्ने कोठा वा भण्डारण कोठाको लागि उपयुक्त।

• उत्तर दिशा: धन र समृद्धिसँग सम्बन्धित, तसर्थ यस दिशामा तिजोरी वा वित्तीय कक्ष राख्नु शुभ मानिन्छ।

• दक्षिण दिशा: स्थायित्व र नेतृत्वको प्रतीक, यस दिशामा पितृहरूको पूजा स्थान राख्न सकिन्छ।

🏠 घर निर्माणका केही वास्तु टिप्स

1. मुख्य ढोका पूर्व वा उत्तरतर्फ खुल्ने बनाए सकारात्मक ऊर्जा प्रवेश गर्छ।

2. रसोईघर अग्निको प्रतिनिधित्व गर्ने भएकाले दक्षिण–पूर्व कोणमा हुनुपर्छ।

3. शौचालय घरको दक्षिण–पश्चिम वा उत्तर–पश्चिममा बनाउनु उत्तम हुन्छ।

4. सुत्ने कोठा दक्षिणपश्चिममा बनाउने हो भने मानसिक शान्ति र राम्रो निद्रा प्राप्त हुन्छ।

🌱 वास्तु र वातावरण

वास्तुशास्त्रले हरियाली, खुला ठाउँ र प्राकृतिक प्रकाशप्रतिको ध्यानलाई प्राथमिकता दिन्छ। यसले वातावरणमैत्री घर निर्माणको पनि सन्देश दिन्छ।

🧘 सकारात्मक ऊर्जा प्रवाहको लागि उपाय

• घरमा तुलसीको बोट रोप्नु।

• बेलाबेला घण्टी, शंख वा मन्त्र बजाउनु।

• भित्तामा सकारात्मक चित्र, जनक दृश्य वा मन्त्रहरू राख्नु।

निष्कर्ष

वास्तुशास्त्र केवल धार्मिक विश्वास मात्र नभई, विज्ञान, मनोविज्ञान र वातावरणसँग जोडिएको विषय हो। आजको आधुनिक युगमा पनि यसका सिद्धान्तहरूलाई प्रयोग गरी घर र जीवनमा सन्तुलन, ऊर्जा र समृद्धि ल्याउन सकिन्छ।